Het federale parlement heeft donderdagavond laat het licht op groen gezet voor een modernisering van het seksueel strafrecht. Dat moet niet alleen beter beschermen tegen seksueel geweld, maar past onze wetten ook beter aan aan de seksuele moraal van de 21ste eeuw. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) heeft het over een mijlpaal, maar wat verandert er eigenlijk?
Waarom was deze aanpassing nodig?
Ons huidige strafwetboek stamt uit 1867 en is dus totaal niet meer aangepast aan de maatschappelijke realiteit. Terwijl er naar schatting elke dag tachtig vrouwen worden verkracht, is het door de soms zeer onduidelijke wetgeving en moeilijke bewijslast nog altijd bijzonder lastig om de misdaden te vervolgen. Het wetboek was dus dringend aan vernieuwing toe. Ook om tal van archaïsche begrippen zoals ‘aanranding van de eerbaarheid’ – dat straks ‘aantasting van de seksuele integriteit’ wordt – te veranderen. Vivaldi schreef de vernieuwing van het seksueel recht dan ook in het regeerakkoord in.
Wat verandert er allemaal?
Centraal in de nieuwe wetgeving staat het begrip toestemming. Zonder toestemming zijn seksuele handelingen strafbaar. Het feit dat iemand zich niet verzet, wil dus niet meer zeggen dat er sprake is van toestemming. Nieuw is ook dat die toestemming nu ook tijdens de seks kan worden ingetrokken. Dat om onder meer stealthing tegen te gaan: iemand die zonder toestemming plots het condoom uitdoet en voortgaat met de seks.
Ook een ander fenomeen wordt aangepakt: spiking. Daarbij wordt een verdovend middel in het drankje van vrouwen gedaan, om ze daarna te verkrachten. Dat wordt voortaan een verzwarende omstandigheid, net zoals bedreiging, incest, seksueel geweld door een partner, een discriminerende drijfveer, misbruik van gezag, seks in aanwezigheid van verschillende personen, seks met minderjarigen of misbruik van iemands kwetsbare toestand.
De seksuele meerderjarigheid blijft wel op 16 jaar liggen, maar jongeren van 14 tot 16 jaar kunnen mits onderlinge toestemming wel seks hebben. Zolang er maar niet meer dan drie jaar verschil is. Al zal seks tussen twee mensen van bijvoorbeeld 14 en 18 ook nog wel met de juridische mantel der liefde worden bedekt.
Voyeurisme krijgt voortaan een andere definitie. Om te kunnen spreken van voyeurisme hoeven slachtoffers niet meer ontbloot te zijn. ‘Vorig jaar was er nog een vrijspraak van een voyeur die onder rokken filmde, omdat de intieme zones van de slachtoffers niet ontbloot waren en er naar de letter van de wet geen strafbaar feit was gepleegd’, zegt Van Quickenborne. Dat verandert dus.
Wordt er straks ook strenger gestraft?
Zeker. De straffen gaan van één maand tot vijf jaar naar zes maand tot tien jaar. De maximumstraf voor verkrachting wordt dus verdubbeld. Wanneer er sprake is van verzwarende omstandigheden komt er nog eens vijf jaar bij. Rechters krijgen bij het straffen ook meer mogelijkheden om bijvoorbeeld therapie op te leggen.
Hoe zit het met sekswerkers?
Het vernieuwde strafwetboek decriminaliseert sekswerk gedeeltelijk. Momenteel heerst er een gedoogbeleid, maar bestaat er voor de betrokkenen geen wettelijk kader, waardoor sekswerkers bijvoorbeeld geen hypothecaire lening kunnen afsluiten. Of waardoor iedereen die met hen samenwerkt – boekhouders of chauffeurs – officieel ook strafbaar is.
Dat verandert, door sekswerk voor meerderjarigen stapsgewijs te decriminaliseren en hen een statuut te geven. In eerste instantie wordt sekswerk voor zelfstandigen mogelijk. In een tweede fase zullen er regels worden uitgewerkt rond veiligheid, hygiëne en arbeidsvoorwaarden. Tegelijkertijd wordt er wel strenger opgetreden tegen misbruik van prostitutie. Via het bestraffen van pooiers, aanpakken van loverboys en sugardaddies en een absoluut verbod op het aanzetten tot prostitutie.
Wanneer treedt de wet in werking?
Drie maanden na publicatie in het Belgisch Staatsblad worden de nieuwe regels van kracht.
Wat zijn de reacties?
Uiteraard is minister Van Quickenborne zelf bijzonder tevreden. ‘Donderdagavond is een mijlpaal bereikt in de geschiedenis van dit land. Straffeloosheid op het vlak van seksueel geweld is aangepakt, daders worden strenger gestraft, verouderde begrippen zijn duidelijk heromschreven en niet meer voor interpretatie vatbaar. Nieuwe fenomenen kunnen we het hoofd bieden met een gepaste strafmaat. Sekswerkers zijn eindelijk uit de criminele sfeer gehaald en krijgen sociale rechten,’ vat hij zelf samen.
Ook bij Sensoa zijn ze bijzonder tevreden. Onder meer omdat seksuele handelingen tussen jongeren nu eindelijk ook kunnen. ‘Dat beantwoordt aan de realiteit en zorgt ervoor dat zowel jongeren als ouders zich niet meer ongerust hoeven te maken. Het was uiteraard niet zo dat de politie jongeren aanpakte die elkaar kusten of omhelsden, maar een 15-jarige dochter die thuiskwam met een 18-jarige vriend veroorzaakte binnen gezinnen soms wel ongerustheid’, zegt Boris Cruyssaerts.
Hij is ook tevreden dat sexting vanaf 16 jaar nu kan. ‘Wanneer jongeren dat nu met onderlinge toestemming doen, wordt dat eigenlijk beschouwd als kinderpornografisch materiaal en zijn zowel de de stuurder als degene die de foto’s krijgt strafbaar. Goed dat dat verandert.’
Maar het meest tevreden is Sensoa met de uitgebreide definitie van ‘toestemming’, en dat die ook nodig is bij de aanranding van de eerbaarheid. Dat was nu alleen strafbaar wanneer er sprake was van geweld of bedreiging. Straks zal dus ook daarvoor toestemming nodig zijn.
Bron: De Standaard – Farid El Mabrouk