Gender-based violence (GBV) is een wijdverbreid fenomeen dat vooral – maar niet alleen – meisjes en vrouwen uit alle lagen van onze samenleving aangaat, ongeacht hun leeftijd, nationaliteit, afkomst, klasse of culturele achtergrond. Het kan overal plaatsvinden: thuis, op het werk, op straat, tijdens het sporten of ontspanning, online en op school. Eén op de drie vrouwen in de EU heeft sinds de leeftijd van 15 jaar in hun leven te maken gehad met fysiek en/of seksueel geweld.
Jongvolwassenen ervaren GBV op school als slachtoffer, als dader of als getuige. De schoolomgeving kan studenten ernstige stress bezorgen wanneer ze psychologisch, fysiek of online worden lastiggevallen, gepest, aangevallen of misbruikt. UNESCO schat dat zo’n 246 miljoen meisjes en jongens ieder jaar in en rond scholen te maken krijgen met een of andere vorm van GBV.
Scholen kunnen en moeten echter omgevingen zijn waar meisjes en jongens zich veilig voelen, omdat zij bijdragen aan gendergelijkheid dankzij preventieve campagnes en hun laagdrempelige en vertrouwelijke procedures om incidenten van geweld te rapporteren en op te volgen. Scholen zijn onmisbare actoren om genderongelijkheid en GBV bespreekbaar te maken onder jongvolwassenen, mede dankzij hun positie in de gemeenschap.
Youth for Love wordt uitgevoerd binnen het kader van de Istanbul Conventie rond het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld (2011). Deze conventie erkent GBV als een schending van de mensenrechten, als een vorm van discriminatie, als zowel de oorzaak als het gevolg van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Het erkent ook de cruciale rol van scholen in het promoten van gelijkheid tussen mannen en vrouwen; het ontkrachten van stereotype genderrollen; wederzijds respect; geweldloze conflictresolutie in persoonlijke relaties; gender-based violence tegen vrouwen; het recht op persoonlijke integriteit, dankzij lesmateriaal op maat van de leerlingen, in formele curricula en op alle niveaus van het onderwijs (Art. 14).
Youth for Love hanteert de volgende definities van de Conventie die door alle landen van de projectpartners werd geratificeerd:
- “Geweld tegen vrouwen wordt beschouwd als een schending van de mensenrechten en een vorm van discriminatie tegen vrouwen en omvat alle daden van gendergerelateerd geweld die leiden tot fysieke, seksuele, psychologische of economische schade voor vrouwen, met inbegrip van het dreigen met dergelijke daden, dwang of willekeurige vrijheidsberoving, zowel in het openbaar als in het privéleven” (Art. 3, a);
- “Gendergerelateerd geweld tegen vrouwen wordt beschouwd als geweld dat gericht is tegen een vrouw omdat zij een vrouw is, of geweld dat vrouwen onevenredig zwaar treft” (Art. 3, d);
- “Onder vrouwen vallen ook meisjes jonger dan 18 jaar” (Art. 3, f);
- “Gender omvat de sociaal geconstrueerde rollen, gedragingen, activiteiten en kenmerken die de samenleving toeschrijft aan vrouwen en mannen” (Art. 3, c).
Pesten is de meest voorkomende vorm van geweld in scholen, waar wereldwijd meer dan één op de drie leerlingen tussen de 13 en 15 jaar op regelmatige basis mee te maken krijgt. Het is aanhoudend en opzettelijk machtsmisbruik dat verschillende vormen kan aannemen, zoals rechtstreeks pesten (fysieke en verbale intimidatie en mishandeling; beschadigen of stelen van bezittingen); onrechtstreeks pesten (psychologische agressie); cyberpesten; discriminerende pesterijen (omwille van iemands identiteit, afkomst, ras, cultuur, gender, leeftijd, seksuele oriëntatie, religie, klasse, politieke mening, fysieke eigenschappen of gebreken, intellectuele vaardigheden, etc.). Het uiteindelijke doel is steeds hetzelfde: de betrokkenen schaden, kwetsen, intimideren, vernederen, uitsluiten, isoleren of discrimineren. Meisjes en jongens pesten of worden gepest in verschillende mate, maar de impact op korte en lange termijn is in elke omstandigheid zorgwekkend, omdat de betrokken jongeren – ook getuigen of omstaanders – voor de rest van hun leven emotioneel, psychologisch en fysiek geschaad kunnen worden.
GBV en pesten zijn complexe fenomenen, maar hen herkennen en begrijpen waarom ze gebeuren zijn belangrijke stappen om ze te voorkomen en te bestrijden. Daarom werkt Youth for Love nauw samen met leerlingen, leerkrachten en schoolpersoneel.
- UNESCO, Global Guidance on Addressing School-related Gender-based Violence, 2016.
- UNESCO, op. cit.
- From Peer to Peer, Baseline Study on the State of Art of Bullying in Europe, 2018, p. 4.
- Idem
- Idem; WHO, Health Behaviour in School-aged Children, Growing up unequal: gender and socioeconomic differences in young people’s health and well-being, Geneva, 2016.
