«Έμαθα πώς να αναγνωρίζω τη βία, καθώς δεν υπάρχει μόνο το φανερό είδος», μας είπε ένας μαθητής κατά τη διάρκεια εργαστηρίων για τη βία, που πραγματοποιήθηκαν από την ActionAid στο πλαίσιο του προγράμματος Youth4Love2.
Από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο, πραγματοποιήθηκαν συνολικά 20 εργαστήρια, σε 2 σχολεία της Αθήνας, με τη συμμετοχή 106 παιδιών, από 6 τμήματα της Γ’ Γυμνασίου. Οι θεματικές πάνω στις οποίες δούλεψαν τα παιδιά ήταν τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι διακρίσεις, οι φανερές και οι κρυφές μορφές βίας, η ενδοσχολική βία, τα στερεότυπα, η εξουσία και η κατάχρηση, το cyber bullying και η προστασία, οι ταυτότητες φύλου και η δημιουργία δικτύου κατά της ενδοσχολικής βίας.
«Προσωπικά, μου είναι πολύ άβολο να πάω στην οικογένεια αν πέσω θύμα βίας», είπε ένα άλλο παιδί κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων, δείχνοντας πως τα παιδιά πολλές φορές νιώθουν πως δεν έχουν πού να στραφούν σε τέτοια περιστατικά.
Τα εργαστήρια ήταν βιωματικά, βάζοντας έτσι τα παιδιά πραγματικά να δουλέψουν πάνω στις θεματικές, μέσα από παιχνίδια ρόλων, ομαδικές εργασίες, προσομοιώσεις, εργασίες δημιουργικής έκφρασης, καθώς και brainstorming.
Από τις πρώτες κιόλας συναντήσεις, μελέτησαν το φαινόμενο της βίας και τις μορφές του, ενώ συζήτησαν για το πώς νιώθουν και το τι μπορεί να την προκαλεί. Με βιωματικό τρόπο μπήκαν στη διαδικασία να αναγνωρίσουν τα σημεία που ενώνουν μία ομάδα, και να ανιχνεύσουν τον ρόλο που παίζει ο καθένας και η καθεμία σε αυτήν. Τελικά υπάρχουν συγκεκριμένοι ρόλοι σε μία ομάδα; Υπάρχει κάποιος που θα τον/την βάφτιζαν ταραχοποιό ή τελικά μήπως υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλουν σε μία ταραχή; Ποιος είναι ο ρόλος που παίζει ο καθένας και η καθεμία ξεχωριστά στην ισορροπία της ομάδας;
Τα στερεότυπα ήταν ένα άλλο κεφάλαιο το οποίο μελέτησαν διεξοδικά, καθώς όπως φάνηκε μας συνοδεύουν από την παιδική μας ηλικία. Μιλώντας για ηρωίδες παραμυθιών όπως η Χιονάτη, η Ραπουνζέλ και η Σταχτοπούτα που ήταν όλες γλυκές, καλοσυνάτες, πανέμορφες και υπάκουες γυναίκες, οι οποίες μετά από δυσκολίες, ανταμείβονταν με έναν όμορφο και δυνατό πρίγκηπα, τα παιδιά μπήκαν στη διαδικασία να σκεφτούν: «Υπάρχει άνθρωπος που δεν φοβάται;» με έναν μαθητή να απαντάει «ο πρίγκηπας κυρία!».
Αντίστοιχα κατά τη διάρκεια ενός παιχνιδιού ρόλων, μίλησαν υποθετικά για ένα άτομο που εργάζεται ως μπάρμαν με τα περισσότερα παιδιά να τον φαντάζονται σαν άντρα, ετεροφυλόφιλο, όμορφο, ψηλό, γυμνασμένο, με tattoos, για να ανακαλύψουν λίγο μετά, πως ο μπάρμαν ήταν ένας τρανς άντρας. Ένα αγόρι από την ομάδα εντυπωσιασμένο παρατήρησε πως «τελικά, όσο και να κατακρίνουμε τα στερεότυπα, τα διατηρούμε κι εμείς ασυναίσθητα».
Κλείνοντας, ένα παιδί μας είπε: «Σαν τμήμα δεν μπορούσαμε να συνεννοηθούμε και μετά από το πρόγραμμα κατάλαβα ότι αρχίσαμε να ερχόμαστε πιο κοντά, να επικοινωνούμε πιο καλά». Η εκπαίδευση πάνω σε τέτοια θέματα είναι πολύ σημαντική στα σχολεία, πρώτα απ’ όλα για να κατανοήσουν τα παιδιά καλύτερα τον εαυτό τους και τους άλλους και στη συνέχεια για να μπορέσουν να αναγνωρίσουν τι σημαίνει βία και ποια είναι τα στερεότυπα που επηρεάζουν τις συμπεριφορές και τις αντιλήψεις μας. Δουλεύοντας ομαδικά με τα παιδιά, τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη σχολική βία και να φέρουμε την αλλαγή.
